U svetištu župne crkve sv. Jurja u Lovranu nalazi se ciklus zidnih slika nastao u drugoj polovici 15. stoljeća. Autorstvo je još akademik Branko Fučić pripisao radionici majstora Vincenta iz Kastva, uočivši dvije slikarske ruke: tzv. Majstora Plesa mrtvaca i Šarenog majstora. Prema recentnim istraživanjima dr. sc. Željka Bistrovića, pod imenom potonjega slikara (tzv. Šarenog majstora) mogu se dalje razlučiti dvije osobe: kvalitetniji lovranski Majstor Mučeništva sv. Jurja i njegov rustičniji učenik, čija djela nalazimo u Oprtlju i Dvigradu.
Zvjezdasti svod svetišta lovranske crkve sastoji se od 21 polja unutar kojih su naslikani različiti prizori. U središnjem polju prikazan je Krist, u polju do njega smješten je anđeo, a okružuju ih polja s naslikanim evanđelistima. Polja oko evanđelista, uza zidove, prikazuju anđele svirače. Dva svodna polja prikazuju sv. Mihovila i najvjerojatnije sv. Jurja (oštećeno polje). Na zidovima svetišta nalaze se prizori iz Kristova života, prikazi svetaca, prikaz Sunca i Mjeseca, Bogorodica s Djetetom i ciklus mučeništva sv. Jurja. Najočuvaniji je prizor Raspeća na sjevernom zidu svetišta. S unutarnje strane trijumfalnog luka je prizor Posljednjega suda, na podgledu je prikaz Jišajeva stabla, a na vanjskoj strani trijumfalnog luka sačuvan je dio prizora Navještenja.
Tijekom 18. i 19. stoljeća crkva se pregrađivala i preuređivala se unutrašnjost. U tim su radovima zidne slike djelomično oštećene, preličene ili prekrivene novom žbukom.
Zidne slike u Lovranu iznova su valorizirane sredinom 20. stoljeća i potom restaurirane, a svetištu su vraćena izvorna srednjovjekovna arhitektonska obilježja. Zbog lošeg stanja zidnih slika, Hrvatski restauratorski zavod (voditeljica: Kristina Krulić, Odjel za zidno slikarstvo i mozaik, Služba za nepokretnu baštinu) 2009. počeo je konzervatorsko-restauratorske radove, čemu su prethodila iscrpna istraživanja. Izrađena je detaljna dokumentacija zatečenog stanja zidnih slika i arhitektonska snimka postojećega stanja cijele crkve. Provedena su istraživanja povijesno-građevinskog razvoja i povijesnih restauratorskih zahvata, uz laboratorijska ispitivanja izvornih materijala i uzroka propadanja. Izvedene su probe čišćenja slikanog sloja i stratigrafske sonde na trijumfalnom luku te na južnom zidu sakristije, u svrhu potvrđivanja povijesnih slikanih, žbukanih i građevinskih slojeva. Temeljem prikupljenih podataka valorizirana je prethodna restauratorska intervencija iz pedesetih godina 20. stoljeća, no s obzirom na promjene uzrokovane starenjem i tamnjenjem restauratorske žbuke i izvedenih rekonstrukcija slikanog sloja te zbog nemogućnosti ujednačavanja s izvornim, navedenu intervenciju bilo je nužno ukloniti. Idućih godina konzervatorsko-restauratorski radovi obuhvatili su čišćenje slikanog sloja, injektiranje i nadoknadu žbukanih slojeva i slikanog sloja, uz prethodno izvedene probe in situ. U sklopu održane međunarodne radionice Integration of lacunae and basic concepts for aesthetical presentation 2016. godine, razmotreno je više načina prezentacije i tehnika retuša pa je tijekom radova u kasnijem razdoblju odabrana tehnika mimetske reintegracije na brojnim manjim prethodno žbukanim oštećenjima istočnoga zida. Na mjestima većih nadoknada žbukanih slojeva, kao i u prethodnom restauratorskom zahvatu, rekonstruirani su povezujući šablonski elementi koji čine okvire prizora. Rekonstrukcija je izvedena u tonu svjetlijem od izvornog i pojednostavnjenih formi, a nedostajući dio prizora reintegriran je neutralnim tonom. Izvorni oslik retuširan je minimalno, samo na mjestima većih oštećenja, da bi se smanjila njihova vidljivost. Izvođenju pojedine faze radova prethodila je izrada grafičkih predložaka prijedloga prezentacije.
Fotoalbum
Istovremeno s provođenjem radova na zidnim slikama, izrađen je projekt osvjetljenja svetišta i zamijenjene su električne instalacije. Prema stručnom mišljenju o stanju konstrukcije trijumfalnog luka i prijedlogu sanacije, izvedeni su potrebni zaštitni radovi. Vitraji prozora istočnog i južnog zida svetišta demontirani su, radionički restaurirani i vraćeni in situ, a dotrajale zaštitne mreže zamijenjene su novima. Kamena je građa u nišama prozorskih otvora s vanjske strane očišćena i rekonstruirani su nedostajući dijelovi kamenog zida. U posljednjoj fazi radova uređen je pod iza oltara u svetištu, uz otvaranje arheološke sonde koja je dokumentirana i zatvorena. Oštećene i dotrajale opečne tavelice popločenja i betonske zakrpe su uklonjene i postavljene nove prema zatečenom stanju te su nadomješteni nedostajući komadi kamena.
Složeni konzervatorsko-restauratorski radovi na zidnim slikama u lovranskoj crkvi sv. Jurja, dovršeni potkraj 2022. godine, pridonijeli su očuvanju jednoga od vrijednih ciklusa srednjovjekovnoga zidnog slikarstva na tom području te njegovu boljem razumijevanju i interpretaciji. (KK)